به نقل از «ایلنا»

بهترین گنجینه‌های سنگ و کتیبه‌ها را در یزد می‌توان یافت/ نگهداری از سنگ‌نگاره‌ها ده‌هزار ساله و سنگ قبرهای سده چهارم در مخزنی امن/ هنوز اثری از کتیبه‌ دزدیده شده مسجد جامع کبیر نیست/ رد سارقان تازه‌ را زده‌ایم

تاریخ انتشار: ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۰۱۳۵۶۴

به گزارش خبرنگار ایلنا، مصطفی فاطمی (مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد) با اشاره به آنکه یزد ازجمله استان‌های کشور است که بهترین گنجینه‌های سنگ و کتیبه را دارد، تصریح کرد: تعداد سنگ‌های تاریخی که در سطح استان جمع آوری کرده‌ایم بسیار زیاد شده است و تعداد آنها بیش از ۳۰۰ کتیبه است که بسیار ارزشمند هستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

قدمت برخی از سنگ‌نگاره‌ها به ده‌هزار سال قبل می‌رسد و قدمت برخی از سنگ قبرها نیز به سده چهارم ه.ق می‌رسد.

او در ادامه از برنامه‌ریزی برای ایجاد موزه سنگ‌های تاریخی در استان یزد خبر داد و گفت: اگر بتوانیم با شورای شهر توافقاتی داشته باشیم تا بتوانیم از قبرستان‌های تاریخی و بقاع تاریخی را به عنوان مکانی برای نمایش این تعداد کتیبه سنگی که در استان یزد وجود دارد، استفاده کنیم و موزه سنگ دایر کنیم. لازمه این مهم افزایش ایمنی و ایجاد شرایط موزه‌ایست.

او درخصوص ماجرای سرقت چندی پیش در بقعه تاریخی سلطان محمود دادار گفت: این بنا در سده هشتم ه.ق ساخته شده و به بقعه سلطان بندرآباد مشهور است و یکی از بناهای تاریخی یزد است. هرچند کتیبه‌های دزدیده شده اصل نبودند و مولاژ بودند اما در حال حاضر رد سارقان را زده‌ایم و در پی پیدا کردن آنها هستیم. مشکلی که در اداره و حفاظت از این بقعه با آن روبه رو هستیم این مهم است که از اسفند ماه سال گذشته اوقاف این ملک را تحویل گرفت و البته کسی را برای نگهداری و حفاظت از آن نگذاشته است.  البته قبل از آنکه مکان را تحویل دهیم، سنگ‌های تاریخی را به  مخزن امن نگهداری از اشیای تاریخی استان یزد منتقل کردیم و به جای آنها مولاژی از کتیبه‌ها را قرار دادیم که در نهایت دزدها مولاژها را دزدیده‌اند.

او تصریح کرد: در مکان‌های تاریخی که احتمال دستبرد به آثار و اشیای تاریخی آن وجود دارد، عرف بر آن است که اشیای تاریخی را به مکانی امن منتقل و به جای آنها مولاژ قرار می‌دهند. ضمن آنکه در سال‌های گذشته نیز شاهد دستبرد به این بقعه تاریخی بوده‌ایم.

فاطمی ادامه داد: طی این ماه‌ها بارها شاهد باز ماندن در بقعه بودیم که یگان حفاظت استان درصدد بستن و حراست از آن برمی‌آمد. با این وجود طی ماه‌های گذشته که با شیوع ویروس کرونا شاهد تعطیلی مراکز گردشگری بودیم، این مهم شرایطی برای حضور سارقان ایجاد کرد تا به اماکن تاریخی خسارت بزنند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد تصریح کرد: هرچند مسئولان اوقاف طی مصاحبه‌هایی عنوان کرده‌اند که حاضر هستند طی تفاهم‌نامه‌ای این بقعه تاریخی را به میراث واگذار کنند اما معمولا این تفاهم‌نامه‌ها اینگونه است که میراث باید اجاره پرداخت کند. این درحالی است که بقعه سلطان محمود در روستایی قرار دارد که مراجعه‌کننده زیادی به آن سر نمی‌زند و گرفتن این ملک به شرط پرداخت اجاره‌بها و تعریف کاربری گردشگری برای آن، به‌صرفه نخواهد بود.

او درخصوص سایر سرقت‌هایی که طی سال‌های گذشته در حوزه میراث‌فرهنگی و کتیبه‌های استان یزد اتفاق افتاده است، گفت: سنگ کتیبه‌ مسجد جامع کبیر یزد حدود ۱۲ سال پیش دزدیده شد. این کتیبه ازجمله سنگ‌های باارزش و تاریخی استان به شمار می‌آمد که متاسفانه دزدیده شد و هنوز هم اثری از آن پیدا نکرده‌ایم. در آن زمان این سرقت به عنوان یکی از ۱۰ سرقت بزرگ سال در حوزه میراث‌فرهنگی در اینترپل مطرح شد. درعین حال طی سال‌های گذشته شاهد دزدیده شدن سنگ کتیبه مسجد تاریخی ندوشن و کتیبه قلعه خرگوشی نیز بودیم چنانکه بر آن شدیم تا سنگ‌ها و کتیبه‌های باقی مانده در قلعه خرگوشی را به جای امن منتقل به جای آن مولاژ بگذاریم.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد با اشاره به آنکه طی سال‌های اخیر حفاری‌های غیرمجاز در محوطه‌های مختلف اتفاق افتاده است، از عدم وقوع سرقت‌ کتیبه‌ها و اشیای تاریخی از اماکن تاریخی در استان یزد خبر داد و گفت: برخی از حفاران غیرمجاز دستگیر شده‌اند و احکام آنها صادر شده. ضمن آنکه برخی از این حفاری‌ها منجر به کشف اشیای تاریخی نیز شده بود اما ارزش تاریخی چندانی نداشتند و کوزه‌های پر از سکه و .... هم بدست نیامده بود. البته ۹۷ درصد حفاری‌ها به کشف آثار نمی‌رسد و فقط سبب تخریب بناها و محوطه‌ها می‌شود.

منبع: ایلنا

کلیدواژه: میراث فرهنگی یزد عتیقه عتیق کتیبه سنگ قبر اشیای تاریخی حفاران غیر مجاز سنگ نگاره کتیبه سنگی اشیای تاریخ بقعه تاریخی مسجد جامع کبیر یزد اشیای تاریخی میراث فرهنگی استان یزد کتیبه ها سنگ ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.ilna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایلنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۰۱۳۵۶۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«باغ حاجی» از بیم تخریب تا امید آبادانی

یک هشتی(ورودی) و یک نمازخانه، تمام پلان مسجد «باغ حاجی» است، شاید کمتر از ۵۰ مترمربع. این مسجد را به نام «خواجه روح‌الله» هم می شناسند چرا که در کتیبه سردر آن، نام این شخص به عنوان بانی ساخت مسجد در دوران شاه عباس صفوی ذکر شده است.

گفته می‌شود مسجد باغ حاجی بیشتر به یک بنای یادمانی می‌ماند، مسجدی که شاید کسی دعا کرده عزیز رو به قبله اش، به زندگی برگردد و این عبادتگاه را بنا کند، هرچند کوچک و محقر. یا اینکه شخصی کارش در کلاف سر در گم روزگار گره کوری خورده و به مدد نذر ساخت این بنا، گشایش شده است؛ به هر روی هرآنچه هست، بانی ساخت بنا از مردم عادی و نه متمولان زمانه خود بوده است.

مسجد از دوران صفوی به این سو، چهارصد سال رنگ و رنج دوران به خود دیده است؛ خوشی و ناخوشی باهم. امروزه اما ساخت و ساز از بد روزگار، مسجد را در انحصار کوچه‌ای با دو خم قرار داد و همین شرایط بلای جانش شد. سال‌ها اهالی کوچه کوشیده بودند مسجد را که درست در وسط کوچه افتاده بود، تخریب و به جای دیگری منتقل کنند اما تیرشان به نشانه نخورد و مسجد همانجا باقی ماند.

فراموشی همیشه بلای یادمان‌های معماری و تاریخی بوده است. مسجد باغ حاجی هم گرچه در جوار «باغ حاجی» یا همان «باغ همایون» که حالا تبدیل به مکانی شناسا یعنی «ورزشگاه تختی» شده، قرار داشته اما سرنوشتش در پیچ و خم یک کوچه با فراموشی گره خورده و گمنامی آن را مهجور کرده است.

اما گذشته از فراموشی و مهجوری، بیشتر از هر چیز، تخریب برای عبور و مرور آسان‌تر توسط اهالی محل، بنای این مسجد را تهدید می کرده است. چه بسا بناها و خانه‌های تاریخی بسیاری که در اصفهان با همین بهانه تخریب شده‌اند اما تنها شانس باغ حاجی، خانه خدا بودنش بوده که آن را حفظ کرده است.

کوچک بودن این مسجد صفوی آن هم در گیر و گور یک گذر، شاید در تمام دوران گذشته، موجبات فراموشی این بنا را رقم زده باشد اما همین صفت بیانی کوچک‌ترین، می‌تواند برای این مسجد تاریخی در دل شهری شُهره به گردشگری، یک ظرفیت گردشگری باشد و روزگار روشنی را برایش رقم بزند.

به هر روی مسجد دوران سختی را پشت سرگذاشته و پیکر فرتوت و کوچک صفوی اش در پرده فراموشی از وصله پینه‌های ناجور، ملول و رنجور شده اما با همه این اوصاف، گویا ایام غم به سر آمده و مدت کوتاهی است که اداره کل میراث فرهنگی اصفهان گوشه چشمی به بنای آن نشان داده؛ دستی بر سر و روی مسجد کشیده و گویا مقرر است شهرداری به گذر اطراف آن سامانی ببخشد تا هم باشندگان محل دلخوش شوند و هم مسجد از گزند تخریب و فراموشی در امان بماند.

در همین پیوند، مرتضی فرشته‌نژاد، پیشکسوت میراث فرهنگی اصفهان گفت: یکی از کارهایی که تخریب آثار تاریخی را سرعت می‌دهد، این است که به آن ها اهمیت ندهید و به حال خودشان بمانند در نتیجه خود به خود خراب می شوند؛ مسجد باغ حاجی هم همین سرنوشت را داشته است.

وی افزود: مردم محل در دهه هشتاد به دنبال این بودند که قسمتی از هشتی مسجد باغ حاجی را تخریب کنند بلکه کوچه صاف شود تا رفت و آمد آسان‌تری داشته باشند اما میراث فرهنگی اصفهان با این کار به شدت مخالفت کرد و برای آنکه از بیم تخریب‌ها در امان بماند، مدارک لازم را فراهم آورد و مسجد را در فهرست آثار ملی قرار داد.

فرشته نژاد گفت: این مسجد ممکن است از مساجد یادمانی باشد و قطع یقین توسط مردم عادی ساخته شده است و نام باغ حاجی فقط به دلیل همجواری بنای مسجد با «باغ حاجی» است.

وی افزود: باغ حاجی که حالا به آن باغ تختی یا ورزشگاه تختی می گویند روایت هایی دارد، برخی منابع می‌گویند که این باغ را حاج محمدحسین کازرونی( از تجار خوشنام اواخر دوران قاجار در اصفهان) وقف کرده است و برخی دیگر معتقدند که این باغ متعلق به بردار آقا نورالله نجفی (یکی از مراجع تقلید و مشروطه خواهان در اصفهان) مشهور به نام حاجی بوده است.

فرشته نژاد معتقد است مسجد دیگری به نام «سعید ابن جُبَیر» (از مفسران قران که برای ترویج دین اسلام به اصفهان آمده بود) در جنوب غربی صحن شمالی امامزاده «درب امام» وجود دارد که از مسجد باغ حاجی هم کوچک‌تر و متعلق به قرون اولیه اسلامی است.

وی در این رابطه افزود: مسجد سعید ابن جُبَیر تا اواخر دوران پهلوی دوم با همان مصالح اولیه باقی مانده بود اما در اواخر دهه هشتاد دخل و تصرفات زیادی در آن صورت گرفت و هویت بنایش از بین رفت.

این پیشکسوت میراث فرهنگی اصفهان یادآور شد: خاطرم هست که وقتی متوجه شدیم اهالی محله می‌خواهند مسجد باغ حاجی را خراب و به جای دیگری منتقل کنند، برای بازدید رفتم و بنا را یک مسجد کوچک صفوی زیبا دیدم که البته نیاز به مرمت اساسی داشت.

وی افزود: همه فضای مسجد متشکل از یک هشتی(ورودی) و نمازخانه ای با گنجایش حداکثر ۲۰ نفر است که باید مرمت و حفظ شود

مدیر گروه امانی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان نیز در رابطه با وضعیت فعلی این اثر تاریخی  گفت: مسجد شرایط خیلی بدی داشت؛ روی آجرکاری‌های داخل بنا گچ کشیده بودند و دیوارها از بیرون تا ۲ متر سیمان شده و برخی دیوارها هم در حال ریختن بود اما مهم‌تر از همه اینها تهدید تخریب مسجد برای گشادتر شدن کوچه بود.

وی تصریح کرد: تخریب بیخ گوش این مسجد و شرایط آنچنان اضطراری بود که باید هرچه سریعتر اقدام به نجات‌بخشی می‌کردیم.

هادی اللهیاری افزود: مسجد به دلیل رطوبت بسیار زیاد از هر طرف در حال نابودی بود و شرایط دشواری داشت اما با این تفاسیر، با همکاری و هماهنگی هیات امنای مسجد، مرکز رسیدگی به امور مساجد اصفهان و شهرداری اولین قدم‌ها را برداشتیم و فاز اول مرمت اضطراری را از ۲ سال پیش شروع کردیم.

به گفته وی، فاز اول مرمت این مسجد صفوی الاصل هم اکنون به اتمام رسیده و فاز دوم آن استحکام بخشی دیوار مجاور ورزشگاه تختی است که در حال انجام و قرار است گذر اطراف مسجد هم از طرف اداره زیباسازی شهرداری منطقه یک اصلاح و فضایی همخوان با مسجد تاریخی پیدا کند.

اللهیاری با اشاره به تزیینات سردر این مسجد کوچک صفوی یادآور شد: کتیبه مسجد به خط ثلث سفید معرق بر زمینه کاشی لاجوردی مورخ به سال ۱۰۳۳ هجری است و در گرداگرد آن نام حضرت علی می چرخد.

رییس گروه امانی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان گفت: شوربختانه اداره برق زیبایی بیرونی و بصری مسجد را با قرار دادن یک تیر چراغ برق مخدوش کرده است.

وی افزود: کارشناس اداره برق متوجه نشده است که دیوار و بدنه تاریخی تازه مرمت شده است و مقابل آن تیر برق سیمانی گذاشته و به همین دلیل برای رفع این تزاحم بصری، روال قانونی را پیش گرفته ایم و از اداره برق شکایت کرده ایم.

  مسجد باغ حاجی یا خواجه روح الله در کوچه‌ای به نام «حق شناس» و در خیابان مسجد سید اصفهان قرار دارد و قدمت آن به دوران صفوی باز می گردد.

این بنا که در فهرست آثار ملی قرار دارد در جوار ورزشگاه تختی که پیشتر با نام باغ حاجی شهره بوده، واقع شده است.

گفته می‌شود پیشینه باغ حاجی صفوی است و چون روزگاری جهت اقامت «همایون شاه» پادشاه هندوستان ساخته شده بود به نام «باغ همایون» هم نامیده می‌شده است و در دوران قاجار به نام باغ حاجی شهره می‌شود.

امروز قسمتی از این باغ جزو ورزشگاه تختی است که به پاس بزرگداشت زنده‌یاد غلامرضا تختی، پهلوان نامی ایران و قهرمان کشتی جهان به این اسم نامیده می‌شود.

منبع: ایرنا

باشگاه خبرنگاران جوان اصفهان اصفهان